Ақтөбе агломерациясы донор аймақтардың біріне айналуы тиіс

Болашақта елімізде ірі агломерацияларды дамытуға күш салынбақ. Басымдық астаналық, алматылық, шымкенттік және ақтөбелік агломерацияларға беріледі. Бұл туралы Кapital.kz сайты хабарлайды.

2020 жылдың басынан өңірлерді дамыту мемлекеттік бағдарламасының екінші бесжылдығы басталды. Егер алғашқы бес жыл – 2014-2019 жылдар аралығында аймақтарда тұрғын үй құрылысы мен сумен жадбықтау мәселелеріне көңіл бөлінсе, ендігі бес жылда басқарылатын урбанизацияға мән берілмек. Бұдан бөлек, 2025 жылға дейін қалалардың ғана емес, ауылдық елді мекендердің дамуына назар аударылмақ.

Басқарылатын урбандалу – бұл әлемдік тренд. Елдің негізгі экономикасы ірі қалаларында орналасқан.  Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымының дамыған елдерін мысал етсек, урбандалудың орташа деңгейі 77%. Қазақстанда 2019 жылы бұл көрсеткіш 58,2%-ға жеткен. Ұлттық экономика министрлігі көрсеткішті 2025 жылға дейін 62%-ға жеткізуді жоспарлап отыр.

Бұған дейін Primeminister.kz-ке сұхбаты кезінде ұлттық экономика вице-министрі Ермек Алпысов атап өткеніндей, қаржы, адам капиталы, инвестиция үлкен қалаларда шоғырланады. «Жаңа бағдарламада даму нүктесі айқындалады: бірінші кезекте бұл 4 ірі агломерация және облыс орталықтары мен Семей қаласын қоса алғанда 14 урбандалған аймақ. Сонымен бірге, моно және шағын қалалар. Қазақстанда мұндай 18 урбандалған аймақ бар», – деді ол.

Мемлекеттік бағдарламаны жүзеге асыру аясында даму әлеуеті бар тірек ауылдарды дамыту жоспарланып отыр. Аймақтарды серпінді дамыту үшін бюджет қаражатынан бөлек жеке инвестиция тартылады.

Президенттің экономикалық сұрақтар бойынша штаттан тыс кеңесшісі Олжас Құдайбергеновтың айтуынша, Қазақстанда өңірлерді дамытудың басты үш үрдісі бар. Біріншіден, олар бір-біріне емес, сыртқы саудаға тәуелді. Екіншіден,  өкілеттік және мемлекеттік қызметтердің бір бөлігін, сондай-ақ, салықтық түсімдерді  аймақтарға беру ұмтылысына қарамастан, шешімдерді бекіту процесінің өзі облыстық әкімдіктерінің жедел жұмыс істеуіне кедергі болып отыр. Үшіншіден, мемлекеттік жоспарлау жүйесі есеп беру формасына айналып кетті, яғни, өңірлердегі шынайы жағдайды көрсетпейді және  аймақтардың дамуына айтарлықтай әсері жоқ.

«Бүгінде елімізде 4-5 донор аймақ бар, дегенмен керісінше болуы керек. Бұл жағдайға бір жағынан салықтық түсімдердің орталықтандырылуы себеп.  Импортқа тәуелділіктің жоғары болуы, сәйкесінше, экономикалық және  монетарлық саясаттың қате жүргізілуі де бұған себеп екенін айтқан жөн. Процестің бәрін дұрыс ұйымдастырса,  донор аймақтар саны 13-14-ке жетеді», – деп атап өтті Олжас Құдайбергенов.                                                                                                                                                                                                                                                         

Сонымен қатар даму әлеуеті бар ауылдарды анықтаудың жаңа әдістемесі жасалды. Елдегі 6,5 мың селоның 3,5 мыңы тізімге енген. Оның ішінде 150-і тірек ауылдар, қалғаны – шекаралас және серік селолар. Ұлттық экономика министрлігінің жоспарына сәйкес, тірек және серік ауылдарды жаңғырту бағдарламасының жаңа бағыты «Ауыл – ел бесігі» жобасы аясында ауыл тұрғындарының өмір сапасын жақсарту және әлеуметтік инфрақұрылымды жаңғыртуды көздейді. Жоба жүзеге асырылатын 7 жылдың ішінде аталған елді мекендердегі әлеуметтік-инженерлік инфрақұрылымды толықтай жаңарту жоспарланып отыр. Бұл ауыл экономикасының дамуына серпін береді. Бұдан бөлек, кәсіпкерлікті қолдау жөніндегі мемлекеттік бағдарламалар қалаларға ғана емес, ауылдарға да бағытталады.

«Шынында, тұтынушылық тауар өндірісіне жағдай жасау керек, сол кезде бизнес өңірдің шын әлеуетін көрсетеді. Қаржы-несие және индустриялық саясат қазіргідей деңгейде сақталса, бизнес бұрынғысынша өндірісті қиындықпен жүргізетін болады», – деп кеңес етеді Олжас Құдайбергенов.

Анықтама үшін. «Ауыл – ел бесігі» жобасын жүзеге асыру үшін 7 жылда 900 млрд теңге бөлінеді деп ұйғарылып отыр. Жоспар мен қолда бар нәтижені салыстырар болсақ, бірінші бесжылдықта моноқалалардағы сумен қамту жүйелерінің тозу көрсеткіші  – 10 пайызға, электр желілері – 12 пайызға төмендеген.  5 жылдың ішінде әлеуметтік сала мен агроөнеркәсіп кешенінде еңбек ететін 17 мың маманға «Дипломмен ауылға!» бағдарламасымен тұрғын үй сатып алу үшін бюджеттік несие берілген. Жергілікті өзін-өзі басқару жүйесін қолдау аясында ауылдарды абаттандыру бойынша 8 мыңнан астам жоба жүзеге асырылған. 700 мың тұрғыны бар ауылдардың инфрақұрылымы жақсарды. Бұл шараларға 252 млрд теңге бөлінді.